اسیدهای آلی در تغذیه طیور

اسید سیتریک

 (C6H8O7) یک اسید آلی ضعیف است که از آن به عنوان یک ماده­ ی نگهدارنده طبیعی استفاده می­شود. اسید سیتریک به طور گسترده­ای به عنوان یک مکمل اسید آلی در تغذیه خوک و طیور استفاده می­شود. در آزمایشی که توسط محققین انجام شد؛ از سطوح مختلف اسید سیتریک در رژیم غذایی طیور استفاده گردید. به طور کلی نتایج حاکی از آن بود، اسید سیتریک در جیره­ ی طیور منجر به افزایش وزن بدن و راندمان خوراک و همچنین کاهش مصرف خوراک در جوجه های گوشتی می­شود. متوسط ​​پیشرفت در افزایش وزن بدن و راندمان خوراک به ترتیب 7/4% و 6% بود. شایان ذکر است که راندمان خوراک در اکثر گروه ­های حاوی اسید بهبود یافت. صرف نظر از میزان اسید سیتریک، بیش از نیمی از گروه­ های حاوی اسید، افزایش قابل توجهی در افزایش وزن بدن نشان دادند. با این وجود، تنها دو گروه آزمایشی میزان قابل توجهی در مصرف خوراک و راندمان خوراک را نشان دادند. فرض بر این است که مقادیر زیاد افزودن اسید سیتریک در جیره ممکن است عملکرد را به خطر بیاندازد. پژوهشگران نشان دادند استفاده از 60 گرم بر کیلوگرم اسید سیتریک در خوراک منجر به کاهش قابل توجهی در افزایش وزن بدن شد.

 اسید فرمیک

اسید فرمیک (CH2O2) به عنوان ساده ترین اسید کربوکسیلیک شناخته می شود و بسیار فرار است همچنین این اسید بوی تندی دارد. بنابراین، شکل آزاد اسید فرمیک به عنوان مکمل رژیم غذایی مورد استفاده قرار نگرفته در حالی که اغلب از نمک­ های آن در جیره های جوجه های گوشتی استفاده می­شود. بررسی­ ها بر روی اسیدهای فرمیک یا نمک آن به عنوان مکمل ­های غذایی برای جوجه های گوشتی نشان داد که تغذیه جوجه های گوشتی با جیره هایی حاوی 1 تا 10 گرم بر کیلوگرم اسید فرمیک منجر به افزایش وزن بدن، مصرف خوراک و بازده خوراک می­شود. پیشرفت در افزایش وزن بدن، میزان مصرف خوراک و راندمان خوراک به ترتیب 8/2، 4 و 3/5 درصد بود. بر خلاف این بررسی،  Garciaو همکاران (2007) گزارش کردند که پرندگان با جیره های حاوی 5 یا 10 گرم در کیلوگرم اسید فرمیک، افزایش وزن بدن کمتری از جیره های کنترل دارند. علاوه بر این، اثرات مثبت وابسته به دوز مصرفی اسید بر افزایش وزن بدن نیز در برخی آزمایشات گزارش شده است. (Panda و همکاران، 2009 ب).  Paul و همکاران (2007) افزایش وزن بدن و راندمان خوراک را با جیره های حاوی 3 گرم در کیلوگرم نمک آمونیوم فومارات گزارش دادند.

 فوماریک اسید

 اسید فوماریک (C4H4O4) یک اسید آلی ضعیف با طعم میوه­ای است. داده ­های منتشر شده از بررسی­ های مختلف نشان داد كه جوجه های گوشتی تغذیه‌شده با جیره­ های حاوی سطوح مختلف اسید فوماریك منجر به افزایش وزن بدن و مصرف خوراك شد. برخلاف این نتایج،  Pirgozlieو همکاران (2008) گزارش دادند که افزودن 5، 10 یا 15 گرم بر کیلوگرم اسید فوماریک به جیره ­های جوجه های گوشتی به میزان قابل توجه ی منجر به کاهش وزن بدن از 9/7 تا 7/25٪ و کاهش مصرف خوراک از 9/5 تا 4/41٪ نسبت به گروه­ های شاهد شد. دلیل این تأثیر منفی بر عملکرد جوجه های گوشتی مشخص نیست. با این حال، نتیجه ­گیری در مورد اثر مثبت اسید فوماریک بر عملکرد جوجه های گوشتی به علت کمبود اطلاعات دشوار است.

بوتیریک اسید

 در دهه­ ی گذشته، اسید بوتیریک (C4H8O2) توسط بیشتر محققان طیور مورد مطالعه قرار گرفته است. اسید بوتیریک برای رشد طبیعی سلول­ های اپیتلیال از اهمیت ویژه­ای برخوردار است؛ زیرا می­تواند به عنوان منبع انرژی مستقیم توسط سلول های اپیتلیال مورد استفاده قرار گیرد و فعالیت ضد باکتریایی در لوله ­ی گوارش داشته باشد. بررسی­ ها نشان داد وقتی اسید بوتیریک به جیره ی جوجه های گوشتی اضافه شد، افزایش وزن بدن و راندمان خوراک به طور کلی بهبود یافت. متوسط ​​درصد پیشرفت برای افزایش وزن بدن و راندمان خوراک به ترتیب 9/1 و 5/2 درصد بود. با این حال، بهبود در بازده خوراک به احتمال زیاد ناشی از کاهش مصرف خوراک و در عین حال عدم تغییر یا کاهش کم در افزایش وزن بدن است؛ زیرا در 6 تیمار از 10 گروه آزمایشی مکمل شده با اسید بوتیریک کاهش مصرف خوراک مشاهده شد. هیچ توضیح روشنی برای این اثر بی اشتهایی بیان نشده است. بعلاوه، مقادیر بالای اسید بوتیریک در جیره ممکن است روی بازده خوراک تأثیر منفی بگذارد؛ زیرا  Aghazadeh و Yazdi (2012) گزارش دادند که 25 گرم در کیلوگرم اسید بوتیریک در جیره ی جوجه های گوشتی باعث کاهش راندمان خوراک به میزان 1٪ می­شود. با این حال، به نظر می­رسد که اسید بوتیریک در سطوح پایین ممکن است بیشترین تأثیر را بر عملکرد جوجه های گوشتی در بین اسیدهای آلی جیره داشته باشد.

سایر اسیدهای آلی

 منابع دیگر اسیدهای آلی و مخلوط آن­ها در رژیم غذایی جوجه های گوشتی مورد آزمایش قرار گرفته است.  Al-Kassi و Mohssen (2009) گزارش کرده اند که افزودن 2گرم بر کیلوگرم اسید پروپیونیک به جیره­­ ی جوجه های گوشتی منجر به بهبود قابل توجهی در افزایش وزن بدن، مصرف خوراک و راندمان خوراک به میزان به ترتیب 2/11، 1/5 و 1/6٪ شد. همراستا با این نتایج،  Paulو همکاران (2007) گزارش کردند كه جوجه های گوشتی با جیره­ی حاوی 3 گرم بر كیلوگرم پروپیونات كلسیم در مقایسه با گروه شاهد بازده خوراك قابل توجهی به میزان 5/6٪ داشتند. اسیدهای آلی همچون اسید لاکتیک، یک اسید دوستدار محیط زیست است که اغلب بعنوان نگهدارنده برای کاهش باکتری بر روی گوشت مورد استفاده قرار می­گیرد. در سال­های اخیر، توجه بیشتری بر ترکیب اسیدهای آلی شده است و فرض بر این است که بین اسیدهای آلی اثرات هم افزایی مثبت وجود دارد.

اثرات اسیدهای آلی درتغذیه طیور

• تأثیر ضدباکتریایی در دستگاه گوارش

 Hassan و همکاران (2010) از کاهش اشرشیاکلای و سالمونلا در میکروفلور روده­ی جوجه های گوشتی با استفاده از ترکیبی از اسیدهای آلی یا نمک آن­ها خبر دادند.  Chaveerachو همکاران (2004) با افزودن اسیدهای فرمیک، استیک و پروپیونیک به نسبت 1: 2: 3 و 1: 2: 5 از طریق خوراک/آب مصرفی پرنده، کاهش قابل توجهی را در کلنی­های کمپیلوباکتر مشاهده کردند. yla Moh و همکاران (2007) نشان دادند هنگامی که ppm 600 کلرید سدیم اسیدی شده در آب آشامیدنی جوجه های گوشتی استفاده شد، سالمونلا در قسمت­های فوقانی دستگاه گوارش کاهش یافت. Mikkelsen و همکاران (2009) کاهش مرگ و میر پرندگان را به دلیل انتریت نکروتیک ناشی از کلستریدیوم پرفرنجنس با تغذیه 45/0٪ دی فرمات پتاسیم نشان دادند. با این حال،  Józefiak و همکاران (2010) اظهار داشتند که نقش سودمند اسیدهای آلی در قسمت انتهایی دستگاه گوارش در جوجه های گوشتی کاهش یافته است. چند پژوهش دیگر پیشنهاد کردند که اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه در خوراک یا آب در قسمت فوقانی دستگاه گوارش متابولیزه و جذب می­شوند. این پدیده منجر به میکروکپسول کردن اسیدها در یک پوسته محافظ لیپیدی می شود که انتشار آهسته­ی اسیدها در دستگاه گوارش را در پی دارد. گنجاندن 2/0٪ اسیدهای محافظت شده در خوراک باعث کاهش سالمونلا، اشرشیاکلای و کلستریدیوم پرفرنجنس در روده­ی جوجه های گوشتی می­شود. پرورش دهندگان طیور با استفاده از اسید فرمیک، آلودگی زباله­های جوجه­کشی با سالمونلا انتریتیدیس را کاهش دادند. اسیدهای آلی هنگامی که روی مواد بستر اسپری می­شوند، میکروب­هایی را که به تجزیه اسید اوریک کمک می­کنند، سرکوب کرده و باعث آزادسازی آمونیاک می­شوند. همچنین پروبیوتیک­ها، اسیدهای آلی و آنتی­بیوتیک­ها تعداد میکروب­های بیماری­زا بویژه کلی­فرم­ها و اشرشیاکلای را کاهش می­دهند. برخی از اسیدهای آلی مانند اسیدهای تارتاریک، سیتریک و استیک در دوزهای 312/0٪، 512/0٪ و 625/0٪ باعث کاهش سالمونلا تیفیموریوم در سه سطح 10، 100 و 103 CFU / ml شد.

•  تأثیر بر پرزهای روده

سلامتی روده نقش مهمی را برای دستیابی به نرخ رشد بهینه و بهبود راندمان خوراک برخوردار است.  Garcia و همکاران (2007) گزارش کردند که جوجه های گوشتی تغذیه‌شده با فرمیک اسید دارای طویل­ترین ویلی (1273 و 1250 میکرومتر در سطوح 5/0 و 1 درصد اسید فرمیک) در مقایسه با گروه شاهد (1088 میکرومتر) بودند. همچنین، عمق کریپت ژژنوم نسبت به پرندگان تغذیه‌شده با آنتی بیوتیک به طور قابل توجهی بالاتر بود (266 میکرومتر نسبت به 186 میکرومتر). بنابراین مکمل کردن خوراک با فرمیک اسید موجب افزایش ارتفاع و عمق کریپت می­شود. تأثیر اسیدهای چرب کوتاه زنجیر برای تحریک تکثیر کریپت­ها به اثبات رسیده است. این محققین همچنین افزایش ارتفاع ویلی و عمق کریپت در سطح روده­ی بزرگ و ژژونوم در موش­های صحرایی تغذیه‌شده با اسید بوتیریک را اثبات کردند. به همین ترتیب، Leeson و همکاران (2005) و Panda و همکاران (آ2009) گزارش کردند که بوتیرات در جیره­ی جوجه­ی گوشتی در غلظت­های (2/0٪ ، 4/0٪ یا 6/0٪)، ارتفاع ویلی و عمق کریپت را در دوازدهه بهبود می­بخشد. بنابراین مکمل بوتیرات می­تواند برای رشد موثر روده بسیار مفید باشد.

در تحقیقی دیگر، بیشترین ارتفاع ویلی در دوازدهه، ژژنوم و ایلئوم در پرندگان تغذیه‌شده با 3٪ اسید بوتیریک، 3٪ اسید فوماریک و 2٪ اسید فوماریک اندازه­گیری شد. عمق کریپ در دئودنوم، ژژنوم و ایلئوم در گروه­های مختلف تحت تأثیر قرار نگرفت. همچنين ضخامت عضلاني در تمامي قسمت­­هاي روده­ی كوچك كاهش يافت. این کاهش در ضخامت عضلانی به بهبود هضم و جذب مواد مغذی کمک می­کند. در برخی از مطالعات، نمک اسید آلی نیز به طور قابل توجهی باعث افزایش ارتفاع ویلی در دوازدهه، ژژنوم و ایلئوم می­شود. براساس یافته های  Paul و همکاران (2007) بافت شناسی قسمت­های مختلف روده نشان می­دهد که مکمل کردن جیره با نمک اسید آلی (فورمات آمونیوم و کلسیم پروپیونات) باعث افزایش ارتفاع ویلی در قسمت­های مختلف روده­ی کوچک نسبت به گروه شاهد شده که احتمالاً به علت کاهش کلونی باکتری­های بیماری­زای روده می باشد.

• تأثیر بر کیفیت گوشت

وزن نسبی چربی لاشه، عضلات ران و سینه، کبد و سنگدان با جیره­ی حاوی 3، 6 و 9 گرم بر کیلوگرم اسید آلی تحت تأثیر قرار نگرفت. عضلات سینه و ران در گروهی که اسید آلی استفاده کردند به ترتيب 9/27٪ و 7/20٪ و در گروه شاهد به ترتیب 7/27٪ و 5/21٪ وزن لاشه بودند. از طرف دیگر، استفاده از اسیدهای آلی در جیره بر ترکیب شیمیایی ران و سینه از حیث محتوای ماده خشک، چربی و پروتئین تأثیر نمی­گذارد. همراستا با این نتایج، صفات مربوط به لاشه (سینه، ران، کبد، قلب و سنگدان) در جوجه های گوشتی توسط مکمل اسید آلی در آب آشامیدنی تحت تأثیر قرار نگرفت. همچنین، استفاده از مکمل­های اسید آلی، پروبیوتیک باسیلوس سابتیلیس و ترکیب آن­ها تاثیری در وزن لاشه و وزن نسبی اندام­های داخلی نداشت. گروه باسیلوس سابتیلیس بالاترین مقدار وزن سینه را در مقایسه با گروه­های اسید آلی نشان داد. وزن نسبی سنگدان، سینه، کبد و قلب توسط مکمل­های جیره (اسید لاکتیک، آنتی­بیوتیک و پروبیوتیک) در مقایسه با شاهد تحت تأثیر قرار نگرفت. مطالعات دیگر گزارش کردند که جیره­ی مکمل شده با اسیدهای آلی بر خصوصیات لاشه جوجه های گوشتی تأثیر نمی­گذارد.

• تأثیر بر عملکرد جوجه های گوشتی

در صنعت طیور استفاده از اسیدهای آلی به اندازه­ی صنعت پرورش خوک مورد توجه قرار نگرفته اما مقادیر بالای تولید و بهبود ضریب تبدیل خوراک در صنعت جوجه­ی گوشتی اهمیت استفاده از مواد افزودنی خوراک را دو چندان کرده است. اسیدهای آلی بعنوان محرک رشد و همچنین به عنوان جایگزینی برای آنتی بیوتیک­ها مورد استفاده قرار می­گیرند. استفاده از مکمل­های غذایی اسیدهای آلی باعث افزایش وزن بدن و ضریب تبدیل(FCR)  در مرغ گوشتی شد.  Panda و همکاران (آ2009) گزارش دادند كه استفاده از 4/0 درصد بوتیرات در رژیم غذایی جوجه­ی گوشتی در افزایش وزن بدن مشابه با آنتی­بیوتیک بود (به ترتیب 646 و 642 گرم)، اما منجر به بهبود FCR شد. هیچ بهبودی در این پارامترها با افزایش غلظت بوتیرات از 4/0 به 6/0 ایجاد نشد. مخالف با این یافته­ها Leeson و همکاران (2005) و Antongiovanniو همکاران (2007) سطح پایین­تر (2/0٪) از بوتیرات را برای حفظ عملکرد مرغ­های گوشتی پیشنهاد کردند.  Adilو همكاران (2010 و ب 2011) بیشترین افزایش وزن را در پرندگان تغذیه‌شده با 3٪ اسید فوماریك نسبت به گروه تغذیه‌شده با 3٪ اسید لاكتیك مشاهده کردند. جوجه های تغذیه‌شده با جیره­ی حاوی اسیدهای آلی بهبود معنی­داری را در FCR نسبت به گروه شاهد نشان دادند. بهبود FCR در نتیجه­ی استفاده از اسیدهای آلی منجر به استفاده­ی بهتر از مواد مغذی و در نهایت افزایش وزن پرندگان ­شد. در آزمایش دیگری که به وسیله ی همین محققین انجام شد، جیره غذایی بر پایه­ی 3/3٪ از اسیدهای بوتیریك، اسید فوماریك و اسید لاكتیك باعث کاهش مصرف خوراک در تمام گروه­ها نسبت به گروه شاهد شد. جوجه های تغذیه‌شده با جیره­ی حاوی اسیدهای آلی بهبود قابل توجهی را در FCR نسبت به گروه شاهد نشان دادند که این بهبود در FCR احتمالاً به دلیل مصرف کمتر خوراك و استفاده­ی بهتر از مواد مغذی موجود در رژیم غذایی می­باشد. اخیراً،  Brzóska و همكاران (2013) گزارش کردند كه اسیدهای آلی (3/0–9/0%) موجب كاهش مرگ و میرجوجه های گوشتی بدون تأثیر معنی‌داری بر عملکرد لاشه یا نسبت اجزای لاشه بصورت مجزا می­شوند.

مخلوط اسیدهای آلی می­توانند موثرتر از آنتی بیوتیک­ها بعنوان محرک رشد واقع شوند. ترکیب اسیدهای آلی و آنرامایسین به طور قابل توجهی FCR را بهبود می­بخشد. Fascina و همکاران (2012) گزارش کردند که استفاده از مخلوط اسیدهای آلی (حاوی 30٪ اسید لاکتیک، 5/25٪ اسید بنزوئیک، 7٪ اسید فرمیک، 8٪ اسید سیتریک و 5/6٪ اسید استیک) در جیره باعث بهبود عملکرد پرنده و خصوصیات لاشه در سن 42 روزگی در مقایسه با گروه شاهد شد. اخیراً  Hashemiو همکاران (2014) مخلوط اسیدهای آلی (فورمیک، فسفریک، لاکتیک، تارتاریک، اسید سیتریک و مالیک) را در جیره ی  جوجه های گوشتی به میزان 15/0٪ اضافه کرد. افزایش وزن بدن در گروه­ مصرف کننده­ی اسید آلی (2402 گرم) نسبت به گروه شاهد (2276 گرم) در پایان 42 روز آزمایش مشاهده شد. چنین تأثیر مثبت اسیدهای آلی بر عملکرد رشد ممکن است به دلیل کاهش pH در خوراک و دستگاه گوارش نسبت داده شود. همچنین استفاده از این ترکیبات به عنوان سدی در برابر پاتوژن­های بیماری­زای حساس به pH کم است که با اثر ضد میکروبی مستقیم و همچنین کاهش ظرفیت بافری در رابطه با بهبود قابلیت هضم مواد مغذی اثر خود را اعمال می­کنند.