مایکوتوکسین ها در اسب

مایکوتوکسین ها در اسب

جیره اسب ها اغلب از علوفه یا فراورده های مرتبط با علوفه مثل سیلاژ یا علوفه خشک تشکیل شده است. به علاوه دانه ها و غلات نیز به صورت ترکیب شده یا پلت در اختیار این حیوان تک معده ای قرار می گیرند. از سوی دیگر عمدتا بستر استفاده شده در جایگاه های نگهداری از کاه یا ساقه های خشک برخی از گیاهان تشکیل شده است. همانطور که می دانید قارچ ها می توانند داخل یا بر روی علوفه، دانه ها و غلات قبل و بعد از برداشت حتی هنگام انبارداری، حضور داشته باشند و فعالیت کنند. این قارچ های رشته ای سمومی با نام مایکوتوکسین ترشح می کنند که خطرات ایجاد شده به وسیله آنها بر هیچ کس پوشیده نیست. مایکوتوکسین ها در اسب می توانند اثرات مختلفی از جمله، مشکلاتی در سلامت، تولید مثل و کاهش توان عملکردی اسب های مسابقه ایجاد کنند؛ اما گزارشات مربوط به این سموم در اسب کم بوده و در بیشتر موارد به سم فیومننسین محدود شده است.

 اسب ها به عنوان یک حیوان تک معده ای به حضور مایکوتوکسین ها حساس هستند اما این حساسیت به فیومننسین بیشتر است. لکوآنسفالومالاسي كشنده (تخریب بافت سفید مغز)، ناشی از حضور این مایکوتوکسین (FB1) در خوراک اسب است. غلظت بحرانی این سم در خوراک اسب 10000 میکروگرم در کیلوگرم خوراک (ذرت) گزارش شده است. همانطور که قبلا اشاره شد اثر سایر مایکوتوکسین ها در اسب به ندرت بیان شده اما در مطالعه ای نشان داده شد که حضور 11000 تا 15000 میکروگرم در کیلوگرم خوراک سم  دئوکسی نیوالنول(DON)، 700 تا 800 میکروگرم بر کیلوگرم 15acetyl DON و 800 تا 2000 میکروگرم بر کیلوگرم ZEN در خوراک اسب، می تواند مصرف خوراک را کاهش دهد، البته این اثر به طور ویژه برای ZEN ذکر نشده است.

طبق تحقیقات انجام شده در سازمان امنیت غذایی اروپا (EFSA) مایکوتوکسین DON در حالی که برای سایر گونه ها مشکلاتی ایجاد می کند اما اسب در مقابل آن قدرت تحمل بالایی دارد، به طوری که در مطالعه ای استفاده از 44000 میکروگرم بر کیلوگرم از این سم مشکلاتی را در این حیوان ایجاد نکرد. در یافته های این سازمان اطلاعات ویژه ای در مورد سم ZEN یافت نشد؛ هرچند که حضور غلظت هایی از این سم در پلاسمای اسب به اثبات رسیده است. زیرالنون یک مایکواستروژن بوده که اغلب مطالعات انجام شده بر روی آن به صورت in vitro است. این سم در اسب نر می تواند مشکلاتی در ساختار کروماتین اسپرم ایجاد کند. همچنین می تواند باعث هایپر استروژنیسم (بزرگ شدن بیش از حد رحم، پستان، واژن و کیستهای تخمدانی) شود و باروری را با شکست مواجه کند.

مایکوتوکسین های تولید شده به وسیله فوزاریوم، می توانند اشتها و وزن را کاهش دهند. براساس داده های منتشر شده در این سازمان، کمترین مقدار سم فیومننسین که مشکل خاصی برای اسب ایجاد نمی کند، 2/0 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن است. همچنین این سم به میزان کمی در شیر منتقل می شود.

آفلاتوکسین ها باعث اختلال در عملکرد کبد و نکروزه شده بافت آن می شوند؛ که کاهش مصرف خوراک، وزن و تولید را در پی دارند. از دیگر علائم وجود سم آفلاتوکسین می توان به افسردگی، تب، لرزش، سرفه، زردی پوست و چشم، درد شکم، خون در مدفوع، انسداد مجاری تنفسی، آتاکسی (بیماری عصبی)، اسپاسم عضله، تشنج و مرگ اشاره کرد. در معرض قرارگیری طولانی مدت اسب با این سم می تواند سبب ضعف سیستم ایمنی شود. این سم می تواند حساسیت بدن به عفونت ها را افزایش داده و پاسخ سیستم ایمنی به واکسن ها را کاهش دهد. به علاوه آفلاتوکسین می تواند منجر به سرطان کبد شود. تمام این مشکلات ذکر شده، با غلظتی بین 500 تا  1000 میکروگرم بر کیلوگرم (ppb) در اسب ایجاد می شوند.

اسب به علت داشتن سکوم می تواند OTA را تخمیر کند و در معرض خطرات این سم قرار گیرد اما گزارشات خاصی در این زمینه موجود نیست. لازم به ذکر است که اکراتوکسین در وحله اول باعث افزایش مصرف و دفع آب می شود. معمولا بروز تلفات با این سم محدود است. اکراتوکسین می تواند اثراتی بر آنزیم های تولید کننده فنیل آلانین داشته باشد. سیترینین نیز که به وسیله ی قارچ پنی سلیوم تولید می شود، اثرات مخربی بر کبد دارد اما این اثرات هنوز در اسب گزارش نشده اند.

اسب ها به مایکوتوکسین آلکالوئید ارگوت حساس هستند به ویژه حضور این سم در علف زارها به میزان 50 تا 100 میکروگرم بر کیلوگرم می تواند مشکلاتی از جمله آگالاکتیا (عدم تولید شیر در یک حیوان شیرده)، تاخیر در زایمان و مشکلات عصبی را در مادیان ایجاد کند. به دلیل این حساسیت، معمولا خوراک اسب نباید بیش از 5 درصد چاودار داشته باشد چرا که این دانه بسیار مستعد ارگوت است.

در سال 2009 لایزنر و همکارانش،60 نمونه خوراک اسب را به منظور بررسی حضور مایکوتوکسین ها با استفاده از کیت الایزا ارزیابی کردند. نتایج این آزمایش به شرح زیر است:

دئوکسی نیوالنول (DON 84%)، زیرالنون (ZEN 93%)، فیومننسین B1 (FB1 113%)، T-2 (71%) و جمع T-2 و HT-2 (97%)، اکراتوکسین A (OTA 67%) و جمع کل آلکالوئیدهای ارگوت (132%).

براساس این بررسی، تمام نمونه ها آلوده به DON و T-2/HT-2 بودند. وجود ZEN و FB1 نیز به ترتیب در 98 و 94 درصد از نمونه ها گزارش شد. اما دو مایکوتوکسین دیگر شامل آلکالوئید ارگوت و OTA به ترتیب با 61 و 42 درصد کمتر از سایر سموم در نمونه های خوراک حضور داشتند. این نتایج حضور مایکوتوکسین ها را در خوراک به ویژه حضور چندین سم در کنار هم را به اثبات می رساند. با توجه به مشکلات ایجاد شده به وسیله مایکوتوکسین ها مقابله با آن ها امری ضرری به شمار می آید.